Hacettepe Üniversitesinden Jelolog Prof. Dr. Cemal Tunoğlu, 1999 yılında Kastamonu’da yaptığı arazi çalışmaları sırasında bir fosil keşfetti ve bu bahiste çalışan Fransız meslektaşı Nathalie Bardet ile birlikte tanımlayıp “mosasaurus hoffmannii mantell, 1829” cinsinin kalıntılarını bilim dünyasına sundular.
Dünyanın çeşitli bölgelerinde daha evvel tanımlanan bu fosil, Türkiye’de birinci kere görülmesi açısından hayli kıymetliydi. Zira Türkiye’nin Geç Kretase devrine ilişkin ünitelerinde, denizel makro ve mikro paleontolojik bulgular epeyce fazla olmasına rağmen, dinozorlar devrini temsil eden bir omurgalı bulgusu o güne kadar saptanamamıştı.
Mosasaurus hoffmannii’ler bir dinozor değildir fakat onların kuzenidir ve denizlerin dinozoru olarak bilinen omurgalı deniz sürüngenleridir.
Türkiye’de bulunan bu fosil, yalnızca alt çenenin ufak bir kısmını içeriyor. Üzerinde birkaç diş var. Dişlerin ne kadar iri olduğu rahatlıkla seçilebiliyor. Şu an Hacettepe Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Kısım Standı’nda sergileniyor.
Kastamonu’nun Devrekani ilçesinin kuzeyinde yer alan Beyler Barajı civarında bulunan bu fosile ilişkin sağ ve sol çene ve bir dizi parçalayıcı dişler ile çeneleri birbirine bağlayan sol jugal modül bu buluşun en değerli gereçleri.
75-65 milyon yıl evvel jenerasyonları tükenen mosasourlar, sığ denizel ortamlarda dolaşırlar ve daha küçük canlılarla beslenirlerdi.
Bu vakte kadar dünya çapında 40-50 mosasour tipi saptanmıştır. Birinci kere 1770-1780’li yıllarda Dr. C. K. Hoffman tarafından keşfedildi.
Bu dev canlılar, yılan ve balık üzere yüzerler ve dikey hareketlerini ise balinalar üzere sağlarlardı. Bunlar hava teneffüsü yapan reptillerdi(sürüngen) ve periyodik olarak yüzeye ulaşıp bu ihtiyaçlarını sağlamaktaydılar.
Mosasaurus hoffmannii Kretase devrinin olduğu kadar, tüm vakitlerin deniz ve okyanuslarının en iri canlılarından biriydi.
En küçükleri 3-3.5 metre uzunluğunda iken en irisi ülkemizde de saptanan mosasaurus hoffmannii 17.5 metre uzunluğunda olup, tyrannosaurus rex ile eşit boyuttaydı. 14 ton ağırlığındaydı, bu da ortalama 3-4 adet file denk geliyor.
Mosasourlar karnivor canlılar olup; çoklukla balıklar, ammonitler(soyu tükenmiş deniz yumuşakçaları) ve yengeçler ile beslenirlerdi. Mosasour kalıntılarının bulunduğu alan sahiden de ammonit ve yengeç fosilleri açısından epeyce güçlü bir alandır.
Jurassic World sinemasındaki bu canlı da bir mosasour tipidir fakat boyutu fazla abartılmıştır.
Yine de günümüzdeki köpek balıklarını ve balinaları rahatlıkla öldürebilecek güçte canlılardı.
Mosasourların yaşadığı devirde Anadolu diye bir yer olmadığını da hatırlatmamız gerekiyor.
Farklı jeolojik periyotlarda kıtaların yeri bu formdaydı.
Peki bu canlının günümüzde de yaşamasını ister miydiniz? Tahminen de gerçek bir “Van Gölü Canavarı”mız olurdu!
Kaynaklar:
Cemal Tunoğlu & Nathalie Bardet Araştırma Makalesi
Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cemal Tunoğlu
Hacettepe Üniversitesi | Genel Jeoloji Anabilim Kolu | Resmi Hesabı
Görsel kaynakları: Deviant Art
Özel teşekkür:
Mersin Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nurdan İnan
