Sperm, erkeklerde ergenlik periyodundan itibaren testislerde ortaya çıkan bir sıvı olduğunu neredeyse herkes bilir. İnsanlığın varoluşundan itibaren de cinsellik, üreme üzere bahisler hakkında zaten insanların fikirleri vardı lakin spermin ne olduğu, keşfedilene kadar tam olarak bilinmiyordu.
Keşfeden bilim beşerinin mikroskopta karşılaştığı imgeden ötürü dehşete kapıldığı ve bilim dünyasına açıklarken utanç duyduğu spermin keşif öyküsünü içeriğimizde derledik.
İlk olarak herkesin kesinlikle duyduğu sperm, tam olarak nedir?
İlkokul seviyesinde biyoloji bilgilerimizden de hatırlayabileceğimiz üzere hücre, bedenin en küçük yapı ünitesi. Sperm ise kısaca sadece erkeklere ait olan üreme hücresi olarak tanımlanabilir. Sperm, erkek testislerinde üretilir ve tek başına dışarı atılmaz. Bedenden dışarıya atılırken meni denilen bir sıvıyla karışık halde atılır, yani tek başına sperm görülmez.
Hepimiz bir spermin bayandaki yumurta ile birleşmesi sonucu dünyaya geldik. Spermin baş kısmında bulunan ve DNA olarak isimlendirilen kalıtsal bilgiler ise bizi biz yapan özelliklerin yarısını oluşturuyor. Sperm, mikroskopta incelendiğinde tıpkı bir solucan gibi bir baş ve bir kuyruktan oluştuğu görülüyor. Kuyruğundan ötürü da kıvrılarak hareket ettiği gözlemlenmiştir.
İnsanlığın varoluşundan beri, cinsiyet ve üreme bahisleri hakkında insanların fikri vardı. Ama spermin tam olarak ne olduğu 17. yüzyılın sonlarına hakikat anlaşıldı.
Mikrobiyolojinin babası olarak da görülen Antonie Philips van Leeuwenhoek, o devir bilim dünyasında sesini duyurmaya başladı.
Leeuwenhoek, bilim dünyasında bu kadar ünlü olacak keşifler yapmadan evvel aslında bir manifaturacıydı. Bir müddet sonra, aslında yalnızca ipliklere ve kumaşlara daha ayrıntılı bakabilmek için kendi lenslerini ve mikroskopunu geliştirdi. Kendisini hiçbir vakit bir bilim insanı olarak yetiştirmedi ama güçlü bir zekaya sahip olması, bilim dünyasının faydasına olmaya başladı.
Mikroskobuyla, bakterilerden, arı iğnelerine, göl mikrobundan saç bitine kadar bir sürü şey keşfetti. Bu keşiflerini de o vakitlerin kıymetli sayılabilecek bir mecmuasında anlattı. Haliyle, Avrupalı ve bilim konusunda eğitimli beşerler bu keşifleri okuyunca hayret ettiler. Leeuwenhoek ise bu formda ismini duyurmaya başladı.
Bilim dünyasında tanınmaya başlayan Leeuwenhoek’tan, meniyi incelemesi istendi.
Leeuwenhoek, mecmualara yazdığı araştırma sonuçları sayesinde bilim dünyasında bilhassa mikrobiyoloji alanında tanınmaya başladı. Hollanda’da yaşamasına karşın, İngiltere’de de tanınır hale geldiği için krallık sekreteri Henry Oldenburg, daima meniyi incelemesini istiyordu. Şu ana kadar iğrenç olduğu düşünüldüğü için spermin de içinde bulunduğu meniyi kimse incelemek istememişti.
Leeuwenhoek, burjuva sınıfında bir aileden geliyordu ve dini inançları vardı. Meniyi incelemesine dair ısrarla istek yağıyordu. Fakat, bu teklifleri reddetmesine dair tek sebep dini inançlarıydı. Bu keşfi yanlış ve hatta tiksindirici bulsa da ısrara dayanamadı.
Araştırmaya başlamadan evvel, utancını aşikâr eden bir mektup yazdı.
Ayrıca, şayet araştırma sonuçları yayımlanamayacak kadar tiksindirici ve utanç verici çıkarsa sonuçların istendiği üzere yok edilebileceğini de belirtti.
Leeuwenhoek, sonuçların utanç verici olduğunu düşündü. Tıpkı vakitte bir mühlet sonra sperm hakkındaki bu keşfi ve müşahedeleri, güya hiç olmamış üzere gizlenirse de anlayışla karşılayacağını söylüyordu. Leeuwenhoek, sperm hakkında tüm bu araştırmaları yapıp gerekli yerlere gönderse bile, özel bir şey bulmadığını düşündü.
Sperm keşfinde yavaş yavaş ilgi cazibeli şeyler çıkıyordu.
Leeuwenhoek, spermi keşfetmeye başlarken, keşif kademesinde görebildiği kimi garip lifli yapılarla ilgilenmeye başladı. Garip lifli yapılar olarak gördüğü şey ise spermin kuyruğuydu. Leeuwenhoek, o vakitlerin imkanıyla fark edemedi fakat sperm hücresi, insan bedenindeki hiçbir şeye benzemiyordu.
Hatta sonradan anlaşıldı ki vücudun dışında fonksiyonlarını yerine getiren tek insan hücresi, sperm hücresidir. Fakat, günümüzdeki şartlarda bile spermin fonksiyonu ve tam olarak ne yapmaya çalıştığının anlaşılamadığı söyleniyor.
Leeuwenhoek’in spermi neden ilgi cazip bir şey olarak görmediğine dair geçerli sebepler vardı. Spermin araştırmaya başlandığı yıllarda yani 17. yüzyıl başlarında, cinsellik, cinsiyet, üreme üzere mevzulara dair insanların fikri olsa da, erkekten çıkan meninin bayandaki yumurtanın döllenmesine yardımcı olduğu elbette düşünülemiyordu. O yüzden devrin koşullarına göre Leeuwenhoek, spermin ilgi cazip bir şey olmadığını düşünmekte katiyen haklıydı.
