Baş boyutuyla zeka ortasındaki ilgiyi bulmak için biraz tarihî bir seyahat yapmak gerekiyor. Birinci evvel gitmemiz gereken tarihler 19. ve 20. yüzyıllar. Bu yıllar şimdi bilimin günümüzde ilkel sayılabilecek metotlarla ilerlemeye, daha doğrusu emeklemeye çalıştığı yıllar.
Paul Broca, Franz Gall, Carl Wernicke üzere bilim insanlarının tek bir alanla yetinmeyip hem psikoloji hem antropoloji hem de fizyoloji ile ilgilendiği bu yıllarda en tanınan kuramlardan biri de phrenology ve craniometry (frenoloji ve kraniometri) idi.
O yıllarda bir kişinin kişilik özelliklerini ve zeka düzeyini öğrenmek için başını ölçmeniz kafiydi.
Yukarıda gördüğünüz 1902 yılına ilişkin bir baş boyutunu ölçüm aygıtı. Öncelikle baştan belirtelim, frenoloji kuramı bugün bilimsel geçerliliği olan bir kuram değil. Lakin o yıllarda yani 19. ve 20. yüzyıllarda bir kişinin kişilik özelliklerini ve zeka seviyesini belirlemek için beyin bölgelerinin büyüklüğünü ve halini ölçmek gerekir diyen kuram frenoloji kuramıdır.
Kraniometri ise frenolojinin tersine bugün hala antropologlar tarafından kullanılan bir tekniktir. Bu teknikte beynin boyutlarının ölçümleri, beynin yükü ve öbür fizikî özelliklerinin ölçümleri yapılır. Lakin burada kritik olan nokta; bu tekniğin zekanın ölçümünde ve kişiliğin belirlenmesinde kullanılmadığı, yalnızca insan evrimi konusunda araştırmalar yapmak için kullanıldığıdır.
Başınızın boyutunu bu biçimde ölçebilirsiniz.
Günümüzde baş ölçümü daha çok bebeklerin gelişimini takip etmek amacıyla sağlık personelleri tarafından yapılır. Siz tekrar de bunu kendi başınızın etrafını ölçmek için elinize aldığınız bir mezurayla yapabilirsiniz.
Bir kişinin başının etrafının ölçümü, ekseriyetle kaşların ve kulakların üstünden alınır. Baş boyutunun genetik ve çevresel etkenler gibi birçok faktörden etkilendiği düşünülüyor.
İnternette bulduğunuz zeka testlerine güvenmemeniz gerektiğini öğrendiğinizi farz ediyoruz.
Zeka (IQ), genetik ve çevresel faktörlerin kombinasyonundan oluşan eğitimle gelişen kompleks bir özelliktir. Çoklukla; hafıza, sorun çözme ve lisan maharetleri üzere çok sayıda bilişsel yeteneği kıymetlendiren bilişsel yetenek testleri ile ölçülür.
Bu testlerin farklı eğitimleri ve sertifikaları olur ve aşikâr meslek grupları örneğin psikologlar bu testleri uygulayabilirler. İnternette 10 dakikada ne kadar zeki olduğunuzu gösteren kelamda testlerin hiçbir geçerliliği ve güvenilirliği yoktur.
Biraz da baş büyüklüğü ile zeka ortasındaki korelasyonu inceleyen araştırmalara bakalım.
Neuroscience & Biobehavioral Reviews (Nörobilim ve Biyodavranış İncelemeleri) mecmuasında 2015 yılında yayımlanan bir meta tahlil çalışmasında (yani o güne kadar yayımlanan araştırmaların derlendiği araştırmada) insan beyninin hacmi ile zeka ortasındaki korelasyon incelendi. 88 adet araştırmanın incelendiği bu araştırmanın sonuçlarına nazaran, baş etrafının büyüklüğü ile zeka arasındabir ilgi olmasa da beyin hacmi ile zeka ortasında olumlu tarafta bir alaka olabilir.
Benzer bir çalışma da Michael A. McDaniel tarafından Intelligence mecmuasında 2015 yılında yayınlandı. Bu araştırmada beyin hacmi ile zeka arasındaki ilgi incelendi. Birebir biçimde burada da beyin hacminin büyüklüğünün zeka düzeyiyle olumlu bağlantısı olabileceği bulunulmuş.
Yani iki çalışma da gösteriyor ki başınızın ne kadar büyük olduğu kıymetli değil, içindeki beynin hacmi önemli. Araştırmalara nazaran beyin hacmi büyük olunca zeka düzeyi de artıyor.
- Kaynaklar: Neuroscience & Biobehavioral Reviews, Intelligence
