İlkokuldan beri öğrendiğimiz bilgiler bize daima birebir şeyi anlatır: Birinci evvel her şey gaz ve toz bulutuydu. Daha sonra yavaş yavaş yıldızlar ve gezegenler oluştu. Bugün hala oluşum basamağında olan yıldızlar ve gezegenler var. Bu yapıları gözlemleyebiliyoruz.
Yıldızlar ve gezegenler gaz bulutlarından oluşuyorsa, Amerikan Katolik Üniversitesi’nden Martin Cordiner’in de dediği üzere “Dağınık yıldızlararası ortam (yıldızlar ve galaksiler ortasında yer alan unsur ve radyasyon), son olarak yıldızlara, gezegenlere ve yaşama yol açan kimyasal sürecin başlangıcı olarak kabul edilebilir.” Cordiner, şu anda NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nde misyonlu ve Astrophysical Journal Letters’da yayımlanan makalenin de baş müellifliğini yaptı.
Makaleye nazaran Cordiner ve grubunun bulduğu ve “buckminsterfullrene” ismi verilen yapılar 60 karbon atomundan oluşuyor. Buckytopu da denilen bu yapılar, bazen dünyada da bulunabiliyor ve yüksek ısılı süreçlerde de ortaya çıkabiliyor.
Gezegenimizde bile gözlemleyebildiğimiz bu yapıları uzayda da gözlemlemiştik. Bu araştırmanın değeri, birinci sefer yıldızlararası ortamda iyonize (elektrik yükü bulunan) bir Buckytopu bulmuş olmamız. Araştırmacılar, bu keşfin astrokimyanın ne kadar karışık olabildiğini gösterdiğini belirtiyor. Daha evvel bulunan en uzun yıldızlararası ortam molekülü 12 atom uzunluktaydı.
Karbon yapısı keşfedilmiş olması da araştırmayı daha bedelli kılıyor. Bildiğimiz manasıyla ömrün temelinde karbon var. Bu yapıları iyonize eden ise yıldızlardan gelen ve ortada bir elektronlardan birini alıp giden mor ötesi ışınlar olarak gösteriliyor. Cordiner’e nazaran “evrendeki en son kimyasal kompleks yapı yaşamdır” ve yeni gözlemlenen yapı, karbon temelli öbür yapıların da ortaya çıkabileceğini gösteriyor.
Yıldızlararası ortam (ISM), genelde helyum ve hidrojenden oluşsa da içinde çok sayıda öteki unsur de var. Hususların belirlenmesi ve yapılarının incelenmesi için yıldız ışığının o bölgelerde nasıl hareket ettiği ve hangi dalga uzunluğundaki ışıkların orada hareket edebildiği büyük değer kazanıyor. DIB ismi verilen kimi yapılar, dağınık yıldızlararası bantlardır. Bu yapılar geniş bir aralıktaki ışığı mahzurlar, haliyle de özelliklerini tespit etmek zordur.
Daha evvel Basel Ünviersitesi’nden araştırmacıların kurguladığı 60 karbonlu yapıyı Hubble teleskobundan gelen datalarla birleştiren araştırmacılar, Samanyoluı galaksimiz içerisinde bahsi geçen molekülü bulmayı başardı.
Ekip artık daha fazla farklı ortamda 60 karbonlu yapının ayak izlerini arıyor. Birinci izlenimlere nazaran bu bileşik uzayda oldukça yaygın.
