Çoğu endişe öyküsünde kokuların tasviri değerli bir yer fiyat. Makus kokular olmazsa, kıssanın atmosferinin eksik kalacağına inanılır.
Yapılan bir çalışma, makus kokularla ilişkilendirilen anıların daha kalıcı olduğunu ortaya çıkardı. Yapılan açıklamada, makus kokuların hem yetişkinlerde hem de gençlerde anıları güçlendiren tesirleri olduğu belirtildi. Araştırmacılara nazaran bu sonuçlar, güzel ve makus tecrübeleri nasıl öğrenip hatırladığımızı anlamada yardımcı olacak.
Learning and Memory’de yayımlanan makalenin müellifleri Catherine Hartley ve Alexandra Cohen oldu. Cohen, çalışmalarının değişik yaş kümelerini kapsadığını ve gelecekte kokular kullanılarak duygusal öğrenme ve hafıza süreci çalışmaları yapılabileceğini söyledi.
Bilim beşerlerine nazaran olumsuz deneyimlerimiz, hafızamızda misal biçimde işleniyor. Örneğin bir köpek sizi ısırırsa, o köpekle ilgili genel bir kanıya ulaşırsınız ve bu kanıyı bütün köpeklerle olumsuz istikamette eşleştirebilirsiniz. Dahası, ısırılmanın yarattığı travmaya ek olarak bu olayı köpeklerle olan öbür etkileşimlerinizden daha güçlü biçimde hatırlarsınız.
Hartley, genelleme yapmanın ve berbat anının kalıcı olmasının anksiyete bozukluklarının özünü oluşturduğunu, bu durumun da çoklukla yetişme çağında ortaya çıktığını söylüyor.
Bu etkiyi ölçmek için çalışma yapan araştırmacılar, olağanda orta şiddetli elektrik şokları vererek çalışacaklardı. İştirakçilerin yaşları 13 ila 25 yaşları ortasında değiştiği için bunun yerine diğer bir alternatif arayan takım, berbat kokuları kullandıkları bir deney tasarladı. Deney bir çeşit Pavlov koşullanması içeriyordu.
Katılımcılar, bu araştırmada iki kategoride fotoğraflara baktılar. Bunlardan birisi nesneler (sandalye gibi) oburu de sahneler (karlı dağ gibi) oldu. Bunu yaparken de bir olfaktometreli maske taktılar. (Olfaktometreler, koku hassasiyetini ölçmeye yarayan aygıtlardır.)
Kişiler bir kategorideki görsellere bakarken bazen maskeden makus kokular da verildi. Başka kategorideki görseller görüntülenirken pak hava kullanıldı. Böylelikle araştırmacılar hafıza ile makus koku ortasındaki ilgiyi inceleyebildi.
Öncelikli olarak şahısları rahatsız eden kokuları tespit eden araştırmacılar, daha sonra imajları gösterdi. Sonraki gün de iştirakçilere hangi imajları hatırladıklarını sordu. Yapılan çalışma sonucunda şahısların ya berbat kokuyla ya da muhakkak bir kokuyla eşleştirdikleri imgeleri daha düzgün hatırladıkları ortaya çıktı. Dahası, iştirakçiler genel olarak manzaraya bakarken makus koku duyup duymadıklarını da hatırladılar. Uzmanlar bu durumu, varsayım edilemezlik ve sürpriz olgusunun hafızayı güçlendirmesine dayandırıyor.
