Koşup koşup bir yere varamadığımız, sanki vakit akmıyormuş üzere hissettiğimiz rüyalar silsilesiyle irkilerek uyanıp aslında o kadar da uzun mühlet geçmediğini fark ederiz. Hayallerin gizemi hala tam olarak keşfedilebilmiş değil. Lakin kim ne derse desin, düşler bireye özel zihin yansımalarıdır.
Bilim insanları geçmiş devirlerde olduğu gibi günümüzde de hayaller üzerine çeşitli araştırmalar yapmaya devam ediyorlar. Pekala neden hayallerimizde gördüklerimiz, uyanık olduğumuz vakitlerde yaşadıklarımıza kıyasla ağır çekimde ilerliyor?
Rüyalarımızı derin uyku evresinde görüyoruz.
Bildiğimiz üzere çoğunlukla rüyalarımızı REM (hızlı göz hareketleri) diye isimlendirilen bir evrede görüyoruz. Herkesin hayal mühletleri hakkında bir fikri var ancak hayallerin uzunluğu içeriğine nazaran değişebiliyor. Bilim insanları bilhassa de gerçek hayatta efor sarf edilmesi gereken işlerin ya da hareketlerin görüldüğü düşlerin daha çok vakit aldığını söylüyorlar.
Basit bir şey yaptığınız halde bitmek bilmeyen o hayallerinizden birini anımsamaya çalışırsanız bu fikir mana kazanacak.
Rüya deyince hepimizin aklına Inception sineması geliyor.
Inception sinemasında, rüyalarda geçirilen 1 saatin, gerçek hayattaki 5 dakikaya denk geldiğini görmüştük. Aslında uyuduğumuzda ve düş görürken vakit doğal ki yavaşlamıyor ama rüyalar bizim için ağır çekimde ilerliyor.
Bir bakıma rüyalarda vakit kavramı çarpıklaşıyor. Bilim insanları çeşitli araştırmalar sonucunda bunun pek çok sebebi olabileceğini lakin net bir karşılığın olmadığını söylüyorlar.
Aslında hayaller düşündüğümüz kadar kısa sürmüyor.
Mutlaka internet ortamında ve birçok yerde hayallerin birkaç saniye sürdüğü bilgisine rastlamışsınızdır lakin bu tam olarak yanlışsız bir bilgi değil. ABD Ulusal Uyku Vakfı’nın datalarına nazaran; rüyalarımızın bir kısmı birkaç dakika bir kısmı da 30 dakika veya daha uzun olmak üzere toplamda iki saat kadar sürebiliyor.
Bir gece boyunca 6’ya yakın düş görüyoruz. Duşun mühletini tam olarak saptamak için, hangi duşun ne vakit başlayıp ve bittiğini net olarak bilmek gerekiyor.
Elbette düşlerin müddetini ölçmek epeyce güç bir süreç.
2014 yılında Frontiers in Psychology’de, düşlerimizde vakti, gerçek hayatta olduğundan daha farklı algıladığımız sonucuna vardıkları bir araştırma yayınladı. Bu araştırmalar, berrak rüyacıların fizikî ve mental efor sarf ettikleri rüyaların gözlemlendiği çalışmalardan oluşuyor.
Araştırmalar, olağan düş görenlerle değil rüyasını denetim edebilen berrak rüyacılarla gerçekleştiriliyor. ‘Berrak hayal’ aslında, ‘lucid dream’ kavramı için lisanımızda kullanılan bir söz. ‘Lucid dreamer’ yani ‘berrak rüyacı’ kişilerle, düşlerin başlangıç ve bitiş müddetini gözlemlemek daha kolay.
Bilim insanları, hayallerini denetim edebilen şahıslarla mental ve fizikî aktivitelerden oluşan birtakım deneyler gerçekleştiriyor.
Araştırmalara katılan her berrak rüyacının, hayallerinde kimi aktiviteleri gerçekleştirmesi; aktivitelerin başlama ve bitiş vakitlerini gözlemcilere aktarması isteniyor. Araştırmalarda 10, 20, 30 adım yürüme; 10’a, 20’ye, 30’a kadar sayma, atlama ve yuvarlanma üzere aktiviteler yer alıyor.
Araştırmalar sonucunda; rüyalarda yapılması istenen aktivitelerin, görevin ne olduğundan bağımsız bir şekilde, duştayken gerçekte olduğundan daha uzun müddette tamamlandığı sonucuna ulaşılıyor.
Bu sonuçlara göre birkaç farklı görüş bulunuyor.
Rüyadaki bir aksiyonu gerçekleştirmenin, gerçek hayatta olduğundan daha uzun sürmesinin sebeplerinden biri; düşleri gördüğümüz sırada bedenimizdeki kas hareketlerinin hudutlu olmasıyla ilişkili. Düşümüzde bir ayakkabıyı giymeye çalıştığımızı ya da bir yerden kaçmak için büyük uğraş harcadığımızı görebiliriz.
Ancak gerekli olan fizikî hareketi sağlamak içinkaslarımızı ve uzuvlarımızı gerçekte olduğu kadar kolay hareket ettiremeyiz. Bu durum, hayalde yaşananların vücudumuza ziyan vermemesi ismine uyguladığı bir güvenlik ögesi.
Rüyalarımızın yavaş ilerlemesi yetmezmiş üzere bir de çok daha aşina olduğumuz; rüyadayken koşamamak, bağıramamak üzere bunaltıcı tecrübeler yaşayabiliyoruz. Bu durumun bilimsel sebeplerini detaylıca anlattığımız bir öbür içeriğimizi de buradan okuyabilirsiniz.
Sonuç olarak; duştayken zihnimizin, her hareketimizin gerçekleştiğini algılaması ve rüyayı işlemesi daha uzun sürüyor. Buna ek olarak, uykudayken beynimizdeki farklı düzeylerde dalganlamalar da düşlerin müddetiyle ilgili olabilecek faktörler ortasında bulunuyor.
- Kaynak: Frontiers in Psychology, Bustle
