Buzul görünümleri, göz kamaştırıcı suları ve sıcacık kaplıcalarıyla bilinen İzlanda, bir 'hız' rekoru denildiği vakit akla gelebilecek son ülkeler ortasında yer alıyor. Yeni kırılan rekor ise bu fikrin yanlış olduğunu kanıtladı.
Yukarıda belirttiğimiz ögelerin yanı sıra volkanlarıyla da bilinen İzlanda'da, bu vakte kadar kaydedilmiş en süratli magma yükselişi gözlemlendi.
Nature Geoscience mecmuasında yayınlanan haber, 7 bin ila 10 bin 500 yıllık Borgarhraun yanardağının magmasının 10 gün içerisinde 24 kilometre yolu kat ettiğini belirtti. Bu fazla süratli bir vakit üzere görünmese de yeni rekorun bu olduğunu da belirtmekte yarar var.
Şu anda magmatik olayların çitası olarak görülen patlama, volkan patlamalarının nasıl gerçekleştiği ve ne halde önlenebileceğine dair büyük bir araştırma materyalini de araştırmacılara sunuyor.
Londra'nın Doğal Tarih Müzesi'nde magmatik petrolog olan Chiara Petrone, tüm magmaların farklı bir öyküsü ve farklı bir karakteri olduğunu belirtti. Bu magmanın ne kadar süratle hareket ettiğini tespit etmek isteyen bilim insanları, donmuş lavların içerisinde hapsolan kristalleri araştırdı. Mevcut fizikî ve kimyasal yapı özellikleri, oluştukları alanlardaki yollara ahenk göstermedi. Bu da uzmanların vakitle gerçekleşen değişimi görmelerini kolaylaştırdı.
Magma, çoklukla ayrık olan katı, sıvı ve gazların karmaşık bir oluşumu olduğu için bu süreci gerçekleştirmek, anlatmaktan çok daha sıkıntı. Tekrar de birçok çevresel değişime uğrayan bu sıvı, çok farklı evrelerden geçtiği için tek bir volkan patlamasında oluşan kristallerin farklı farklı bilgiler verebileceğini söyleyebiliriz. İzlanda'daki volkan patlamasında da durum motamot bu biçimde oldu.
Cambridge Üniversitesi'nde magmatik petrolog olan Euan Mutch ve meslektaşları, Clinopyroxene isimli minerali yakından inceledi. Basınca karşı hassas yapılı olan bu mineral (derinlik arttığı vakit basınç da artacağı için) araştırmacıların derinlik hesaplamalarında kullanıldı. Doğal barometreler olarak görülen bu mineraller, 15 mil (24 km) yol kat ettiklerini de araştırmacılara göstermiş oldu. Olağan ki araştırmacılar, bu sürecin ne kadar müddette gerçekleştiğini de öğrenmek istiyordu.
Ekip, Borgarhraun'un olivin kristallerini kullanarak magmanın çıkış müddetini hesapladı. Karmaşık bir magma karışımından bekleneceği üzere olivinlerin vakti büyük farklılıklar gösterdi. Magmanın özellikleri göz önünde bulundurulduğu vakit 24 km'lik yolun 10 gün üzere bir müddette kat edildiği belirtildi.
