Özellikle The Last of Us dizisiyle pek çok insan “Acaba Cordyceps üzere zombi mantar cinsleri insanlara bulaşabilir mi?” sorusunu sormaya başladı. Bu zombi mantarın insanlara bulaşıp bulaşmayacağı hakkındaki bilimsel araştırmaları sizlerle paylaşmıştık. Lakin o denli bir mantar var ki 300 kişilik köyü sadece birkaç günde delirtmeyi başardı.
1951 yılında Fransa’nın Pont-Saint-Esprit köyünde (şu anda bir kasaba olsa da o vakitler küçük bir köydü) yaşanan bu garip olayda beşerler zombiye dönüşmedi lakin akıl sıhhatlerini kalıcı olarak kaybetti. Üstelik tüm bunlara sebep olan mantarla bugün bile rahatlıkla karşılaşabilirsiniz. Hatta farkında olmadan bu mantarı tüketmiş bile olabilirsiniz.
300 kişilik köy halkı ekmek yediği için delirdi
Bu küçük köy halkının insanları, sabah delirmiş bir formda uyandı. Birinci başta tipik besin zehirlenmesi belirtileri gösteren köy halkının çok geçmeden halüsinasyonların tesiri altında olduğu ortaya çıktı. Görgü şahitlerinin anlattıklarına nazaran 11 yaşında bir çocuk, büyükannesini boğmaya çalıştı; bazı köylüler kendini ölü yahut ejderha zannetmeye başladı.
Hatta içlerinde hayali canavarlarla savaşanlar bile vardı. Köydeki köpekler ve ördekler bile bu ekmeğin tesiri altındaydı. Alışılmış ki neredeyse tüm köy bu biçimde olunca tabiplerin ve araştırmacıların ilgisi çabucak köye yöneldi, 250 köylü incelenmeye başladı. İncelenen hastalardan 50 adedinde ileri düzeyde akıl hastalığı başladığı tespit edilmiş ve bu bireyler akıl hastanesine kapatılmıştı.
Tabii ki şikayetlerin artmasıyla hekimler köyde ve köyün etrafında ayrıntılı araştımalar yaptı ve sorunun köyün ekmek fırınından yayıldığını tespit etti. Az ekmek yiyen köylüler yalnızca fizikî şikayetlerde bulunurken çok fazla ekmek tüketen köylülerse akıl sıhhatlerini büsbütün kaybetmişti.
Tüm köyü ‘ergot mantarı’ delirtmişti
Olaydan yaklaşık 3 ay sonra British Medical Journey‘de paylaşılan bir makalede ekmeklerin incelendiği ve ekmeklerin üretiminde kullanılan çavdarlarda oluşan ergot mantarı nedeniyle köylülerin delirdiği açıklanmıştı. Ergot mantarı, ekseriyetle buğday, arpa, çavdar ve yulaf üzere tahıl eserlerine bulaşan ve onların üzerinde yaşayarak bu tahıl eserlerini “zehirler” ve tahıl eserlerini tüketen bireylerde ergotizm (halk ortasında şeytanın ateşi olarak da bilinir) ismi verilen bir hastalığa yol açar.
Mide bulantısı, iştahsızlık, ishal ve fizikî ağrılar üzere tipik besin zehirlenmesi belirtilerinin yanı sıra mantarın tüketim ölçüsüne bağlı olarak ağır halüsinasyonlar ve akıl sıhhatinin kaybedilmesine kadar uzanan mental hastalıklara da neden olan bu mantar, o periyotlarda tedavisi mümkün olmayan hastalıklardan birisiydi.
Halk arasında “lanetli ekmek” olarak anılmaya başlayan mantarlı ekmekleri üreten fırıncı Roch Briand’ın, ekmeklerde kullanılan çavdarların mantarlı olduğunu fark edememesi nedeniyle tüm köyün zehirlendiği argüman edilmiş ve bahis kapanmıştı. Fakat daha sonraları bu halüsinasyonlar ve sanrılar devam etti ve ortaya çok farklı tezler atıldı.
İşin ardında CIA mi var?
Olayların üzerinden 2 yıl geçtikten sonra mantar tarafından zehirlenen lakin akıl sıhhati yerinde olan köylülerden birisi köy meydanında intihar etmiş ve lanetli ekmek teorileri yine konuşulmaya başlamıştı.
Kimi araştırmacılar ekmeğin yanında köyün içme suyunun da zehirlenmiş olabileceğini argüman etmiş ve araştırılmasını önermişti. Fakat tüm Fransa’da ve Avrupa’da duyulan bu olayın akabinde vatandaşlar bunun bir CIA deneyi olduğunu tez etmiş ve CIA’in ekmeklere halüsinojenik bir uyuşturucu olan LSD karıştırdığını sav etmişti. Bu komplo teorisine kimi araştırmacılar da dayanak vermiş ve işlenmiş ergot mantarının bu kadar halüsinojenik olamayacağını savunmuş.
Tabii bu noktadan sonra ortaya uçuk kaçık pek çok argüman ortaya atıldı. Birtakım vatandaşlar bunun uzaylı deneyleri olabileceğini bile argüman etmişti fakat teoriler yüklü olarak CIA deneyi ve Ergot mantarı üzerinden ilerliyordu.
CIA yetkililerinin kulağına kadar giden bu komplo teorisi, CIA tarafından yalanlanmıştı lakin daha sonraları olayın üstünün kapatılmaya çalışılmasıyla birlikte bu olay da bir CIA komplo teorisine ve efsaneye dönüştü.
Yaşanan bu garip olaydan yaklaşık 60 yıl sonra 2010 yılında bir Fransız gazeteci, Freedom of Information Act (Bilgi özgürlüğü) yasası nedeniyle herkese açık paylaşılan CIA belgelerinin ortasında hükümetin Fransa’da düzenlenen LSD deneylerinin ispatlarını bulduğunu argüman etmiş ve bir ilaç firmasının CIA ile 1950 yılındaki kelamda görüşmelerini ifşalayarak olayı tekrar gündeme taşımak istemişti. Lakin ne gazetecinin bulduğunu argüman ettiği CIA dosyaları ne de ismi geçen ilaç firmasıyla olan konuşmalar gerçekti.Böylece bu olay da unutulmaya yüz tuttu.
The Last of Us oyununa ve dizisine mevzu olan Cordyceps mantarının aksine Ergot mantarı her türlü tahıl eseri üzerinden insanlara bulaşabiliyor ve tüketim ölçüsüne bağlı olarak kolay besin zehirlenmelerinden tutun da ölümlere kadar gidebiliyor.Ancak olağan ki birkaç tane Ergot mantarı tükettiğiniz için delirmeniz pek de mümkün değil.
Düzenli ve uzun vadeli tüketim halindeyse siz de Pont-Saint-Esprit köylüleri üzere akıl sıhhatinizi kaybedebilirsiniz. Neyse ki günümüzde tahıl üreticileri bu mantarlardan korunması için tertipli olarak ilaçlama yapıyor ve tahıl eserlerinden un ve gibisi besinler üreten firmalar ergot başta olmak üzere tüm tahıl mantarlarına karşı önlemler almış durumda.
