Gıdıklanma yaygın olarak göğüs kafesi, koltuk altı, göbek ve ayak tabanında meydana gelir. Garip olsa da muhtemelen hepimiz kendimizi gıdıklamaya çalışmışızdır ve pek bir şey hissetmemişizdir.
Kişinin niyetlerini, hareketlerini, hislerini tabir biçimini ve gerçeği algılamasını çarpıtan şizofreni hastalığına sahip bireyler ise kendi kendilerini gıdıklayabilirler.
Bu durumun nasıl olduğuna geçmeden evvel neden kendi kendimizi gıdıklayamadığımıza bir bakalım.
Gıdıklanmanın hissedilmesi için derideki dokunma duyusunu algılayan sonlar uyarılmalı. Bu uyarılma, beynimizin iki farklı kısmında gerçekleşir. Somatosensori korteks (dokunma duyusunun yorumlandığı kısım) gıdıklanmayı meydana getiren hareketin derideki hudutlarda oluşturduğu sinyaller, anterior singulat korteksi (beynimizin olumlu hisleri değerlendirdiği kısım) etkin hâle getirir.
Yapılan araştırmalar ve deneyler, oburunun bizi gıdıklamasına kıyasla kendimizi gıdıkladığımızda beynimizdeki bu iki yerinin daha az etkin olduğunu kanıtladı. Beyinciğimiz, kendimizi gıdıkladığımızda hareketin kaynağını saptar ve bu sayede faal hâle gelen iki beyin bölgesinin tesiri azalır.
Kendi kendimize yaptığımız hareketlere verilen reaksiyonlar neden beynimizde azaltılır?
Bizim oluşturduğumuz hareketlere verilen reaksiyonların beynimizde azaltılmasının sebebi dış uyaranlara karşı duyarlılığımızı artırmak olabilir. Kendi kendimize gerçekleştirdiğimiz her harekette uyarılsaydık yürürken kollarımızın vücudumuza sürtmesi bile bizi rahatsız ederdi ya da dışarıdan gelen fizikî temaslara karşı duyarsızlaşırdık.
Peki nasıl olur da şizofreni hastaları kendini gıdıklayabillr?
Gıdıklamayla ilgili çeşitli deneyler yapan Van Doorn, şizofreni hastalarıyla ilgili de bir sonuca vardı. Yaptığı deneydeki şizofreni hastaları kendilerini gıdıklayabiliyordu!
Doorn’un bulgularına nazaran, deneklerin uzuvlarının delüzyonel olarak harekete geçmesi veya hareketlerinin kaynağını bulmada düşünce yaşamalarıyla bağlı olabilir. Yani aslında gıdıklamayı kendilerinin yaptığını farkındadırlar lakin beyinleri gıdıklanma hissinin kaynağını bireyle ilişkilendirmede zorluk çekiyor.
Yapılan başka çalışmaların sonuçları ise şu halde:
Bir öbür teoriye nazaran ise, beynimiz ne yapacağımızı bildiği için kendini buna hazırlaması. Varsayım edilene nazaran şizofreni hastalarında beynin iletimi esnasında sorun görülebilir ve böylelikle kendilerini gıdıklayabilirler.
2016 yılında yapılan bir çalışmada yeniden şizofreni hastalarının kendini gıdıklayabildiği ortaya çıktı ve şizofreni hastalarının kendi kendine yapılan hareketlerin dokunsal sonuçlarını bastırma yeteneğinin sağlıklı insanlara nazaran daha az olduğu saptandı.
Özetlemek gerekirse…
Tüm çalışmaların sonuçlarına baktığımızda şunu söyleyebiliriz ki; şizotipal bozuklukları yüksek şahısların beyinlerinde, kendi kendine üretilen ve dışarıdan üretilen duyumlar ortasında ayrım yapma konusunda eksiklikleri bulunuyor.
-
Kaynaklar: e-psikiyatri, Britannica, Tubitak Bilim Genç, BBC, PubMed, Ifl Science
