Aslında şöyle bir düşününce asteroitlerin şu an karşılaştığımız tehlikeler ortasında en üst sırada olmadığını söyleyebiliriz. Kendi faaliyetlerimiz yaşadığımız iklimi ve habitatı değiştiriyor. Kullandığımız antibiyotikler yeni ölümcül bakteri çeşitlerinin doğumuna sebep oluyor. Her şeyden öte, birden çok nükleer silah bulunduran bir gezegende yaşıyoruz.
Ancak olağan ki asteroitler de büyük bir tehlike. Bir asteroidin dünyaya çarpması tsunamiler, şok dalgalarını ve çok yüksek süratlerde esen rüzgarları tetikleyebilir. Bu yüzden, vaktini bu türlü bir senaryoya hazırlanmaya harcayan bilim adamları mevcut.
Günümüze kadar gözlemlenen hiçbir asteroit hayatlarımızda büyük çapta bir yıkıma neden olma talihine sahip değil. Potansiyel tehlikeli asteroitleri ise sırf her gün okuduğumuz haber başlıklarında görme talihine sahibiz. Fakat NASA, FEMA ve öteki uzay ajansları makûs bir senaryoya karşı hazır olmak için el ele verdi. Bir asteroit çarpmasını simüle edecekler.
New Mexico Üniversitesi'ndeki Dünya ve gezegen bilimleri profesörü Mark Boslough durumu kendi açısından şöyle özetliyor:
“Sonuçlar muazzam büyüklükte olabilir… Potansiyel kent katilleri, bütün bir kıtayı yok edebilecek, hatta medeniyetin çökmesine neden olabilecek tesirler hakkında konuşuyoruz. Lakin mümkünlük son derece düşük. Klasik düşük mümkünlük, ölümcül sonuç senaryosu. Bu bahiste endişelenmek için fazla vakit harcamıyorum. ”
Peki Bu Asteroitler Nereden Geliyorlar?
Güneş sistemimiz, Güneş’i çevreleyen, disk halinde irili ufaklı birçok unsurdan meydana geldi. Bunların büyük çoğunluğu birbiriyle bütünleşerek gezegenleri oluşturdu. Fakat hepsi tıpkı bahta sahip olmadı. Örneğin Mars ve Jüpiter ortasındaki bölge. Jüpiter’in yüksek yer çekimi bölgede gezegen oluşumunu engelledi. Böylelikle birçok ufak kaya kesimleri birbirine çarptı ve asteroitleri oluşturdu. Bazen Jüpiter’in yerçekimi kuvveti, bu objelerin yörüngelerini sapmaya uğratarak Dünya’ya yakınlaştırabilir. Buzlu kuyruklu yıldızlar üzere öbür objeler vakitle eliptik yörüngelerinde Dünya'ya yaklaşacaklar. Bu kuyruklu yıldızlar ve asteroitler bir ortaya gelerek “Dünyaya Yakın Nesneler” kümesini oluşturuyor. Yazıda İngilizce kısaltması olan “NEO” kullanılacak.
NEO'lar, Güneş'in 1,3 astronomik ünitesinin içindeki rastgele bir nesnelerdir. Bir astronomik ünite (AU) 93 milyon mil (149.597.871 km), yani Güneş ve Dünya ortasındaki uzaklığa denk gelmektedir.
Bilim adamları, potansiyel olarak tehlikeli asteroitler ismi verilen ve endişelenmemiz gereken NEO'ların bir listesini hazırladılar. Bunlar, Dünya’nın yörüngesinden geçen ve yaklaşık bir futbol stadyumu boyutlarında, Dünya ve Ay ortasındaki aralığın yirmi katı uzağımızda bulunan nesneler. Boslough, bu büyüklükteki bir şeyin Dünya'ya çarpması durumunda bölgesel felakete neden olacağını belirtti.
Bilim Adamları Ne Vakittir Asteroit Tesirleri Konusunda Kaygılı?
Cevabımız 1694 yılı kadar eskiye dayanıyor. Gökbilimci Edmond Halley (Halley'in kuyruklu yıldızının ismini aldığı kişi) kuyruklu yıldızların Dünya’ya çarpabileceğini öne sürdü. 18. ve 19. yüzyılları boyunca öteki gökbilimcileri de kuyruklu yıldızların Dünya’ya çarpacağını düşündü. Lakin bilim adamlarının gözlemleyebildiği çok az kuyruklu yıldız vardı. Daha sonra, 1908’de Tunguska’da yaşanan bir olay Rusya’da bir ormanı dümdüz etti. 1930’larda bilim adamları Dünya’nın yakınından geçen Hermes üzere birçok büyük asteroit gözlemlemeye başladı.
1980 yılında, baba-oğul Luis ve Walter Alvarez, az bir element olan iridyumu 65 milyon yıllık bir kaya katmanı içinde keşfettiler. Bu husustaki hipotezleri, elementin büyük bir asteroid tarafından getirilmiş olmasıydı.
Fakat tahminen de çağdaş asteroid çarpması tarihinin en değerli olayı Dünya'da gerçekleşmedi. 1993 yılında, bilim adamları Carolyn ve Eugene M. Shoemaker ve David Levy, Jüpiter'in etrafında dönen bir kuyruklu yıldız keşfetti. Araştırmacıların kuyruklu yıldıza olan ilgileri, kuyruklu yıldızın Jüpiter’e çarpma mümkünlüğünü görmeleri ile bir arada inanılmaz arttı. Temmuz 1994’te de kuyruklu yıldız Jüpiter’e çarparak aylarca görülebilen siyah lekeler oluşturdu.
Şu an Ne Durumdayız?
Gezegen çapında savunma, milyonlarca, milyarlarca hatta trilyonlarca dolarlık bir bütçeyle memleketler arası bir uğraştır. NASA’nın Gezegen Savunma Uyum Ofisi, asteroitleri gözlemleme, medya ve halkı muhtemel tehlikelere karşı uyarmakla yükümlü durumda. Ayrıyeten, tesirleri önlemek için araştırma teknikleri geliştiriyorlar ve potansiyel bir çarpmaya nasıl karşılık verecekleri konusunda hükümet ve FEMA üzere kurumlarla koordine haldeler. Avrupa Uzay Ajansı, Japon Uzay Araştırma Ajansı, Roscosmos ve dünyadaki başka uzay ajansları, NEO'ların izlenmesi ve araştırılması konusunda çeşitli çalışmalar ve projeler yürütmektedir.
Peki, şu anda muhtemel tehditler nasıl gözlemleniyor? Bilim adamları Arizona Üniversitesi’nin “Catalina Sky Survey” projesi, Hawaii’deki Pan-STARRS projesi üzere projelerle uğraşırken NASA, uzayı gözlemleyen ve NEO’ları sınıflandıran teleskoplarla daima müşahede yapıyor.
Endişelenip endişelenmemeniz gerektiğine gelince, şu an için tasa verecek rastgele bir müşahede yapılmadı. 188 yıl boyunca hiçbir asteroitin çarpmayacağı düşünülüyor. Lakin keşfedilmemiş asteroitlerin akıbeti bilinmiyor. Münasebetiyle bir çarpma kelam konusu olursa, öznesi keşfetmediğimiz bir asteroit olacak. Günümüzde olağan ki NEO limitinin (140 metre ya da bir futbol alanı büyüklüğünde) altında olan boyutlara sahip asteroitler gezegenimize çarpabiliyor. Bu asteroitler de küçük çapta ziyana yol açabiliyor. Lakin büyük boyutlardaki asteroitler tespit edilseler bile şu an ziyanı en aza indirmek için tedbir almak dışında elimizden gelen hiçbir şey yok.
