İnsanların genetik yapısı, bilim insanlarının uzun vakittir ilgisini çeken ve üzerinde çalışmalar sürdürülen bir bahis. Kanada’da bulunan Donnelly Centre’dan araştırmacılar, genetik çalışmalarında ihtilal niteliğinde olabilecek bir çalışmaya imza attı.
Genel olarak insan genleri üzerinde çalışmalar yapılırken, emsal özellikteki genetik dizilimlerin tüm canlılarda tıpkı fonksiyonları olduğu varsayılıyor. Yani bir genetik dizilim hem meyve sineğinde hem beşerde benzerlik gösteriyorsa araştırmacılar, sinek üzerinde çalışma yapıp insan üzerindeki tesirini görmeye çalışıyor.
Transkripsyon faktörü ya da kısaca TF ismi verilen bu gen kodları, genlerin aktivitelerini belirliyor. Bu yapılar, DNA’nın küçük bir kesimi olarak isimlendirebileceğimiz dizilimler olan motifleri tanıyıp onları DNA yapısına birleştiriyor, genleri etkin ya da pasif pozisyona getiriyor.
Daha evvelki çalışmalarda farklı canlılarda bulunan bu TF yapılarının farklı canlılarda bile olsalar benzeri yapılarda iseler birebir fonksiyona sahip oldukları öne sürülüyordu. Bu araştırma, bu kanıya karşı çıkıyor. Nature Genetics mecmuasında yayımlanan makaleye nazaran, araştırmacıların genleri incelemek için çok daha spesifik bir yolları var. Bu formül sayesinde motif sekansları çok daha isabetli halde iddia edilebiliyor. Bulgulara nazaran birtakım TF alt kümeleri, işlev açısından düşünülenden çok daha geniş bir aktiviteler yelpazesine sahip.
İnsanlar ile şempanzeler ortasında büyük genetik benzerlik olmasına rağmen bu TF yapılarındaki farklılaşma nedeniyle iki çeşit ortasında yüzlerce farklı gen ortaya çıktığını söyleyen araştırmacılar, bu farkın sebebinin moleküler düzeyde olduğua inanıyorlar.
Profesör Lambert ve grubu, TF’lerin DNA bağlama bölgelerini inceleyen yeni bir yazılım geliştirdi. Böylelikle TF’ler ortasındaki yapısal benzerlikler ve birebir ya da farklı DNA’ları bağlayabilme yetilerinin incelenebilmesinin önü açıldı. Araştırmacıların kullandığı yazılım, bu yapının bir kesimi olan amino asitlere odaklandı. Bu sayede genetik yapılar moleküler düzeyde farklılıklarına nazaran incelendi. Sonuç olarak insanlardaki transkripsyon faktörlerinin ve motiflerin öteki canlılardan farklı olduğunu ortaya çıkardı.
TF’lerin rolü kesin olarak bilinmiyor fakat bir canlı ne kadar farklı TF yapısına sahipse o kadar çok farklı tipte hücreye de sahip oluyor. Sonuç olarak beşerler, hayvanlar aleminin en karmaşık bağışıklık sistemine ve en gelişmiş beyinlerinden birine sahipler. Ayrıyeten genetik yapıların oluşmasını sağlayan ‘çinko parmak TF’ isimli yapıların rolünü açıklayabilmek ve insanların eş seçimine tesir eden genetik faktörleri ortaya çıkarabilmek, bilim insanlarını heyecanlandıran bir olay. Profesör Hughes, mesleğinin kalan yarısını bu çalışmalara adayacağını söylüyor.
