Dünya, asteroidlerden ve kuyruklu yıldızlardan oluşan bir ateş sınırının içerisinde bulunuyor, lakin bunların birçoğu şimdi onlarca kilometre üstümüzdeyken yanıp yok oluyor. Ama nadiren de olsa bazen bunlardan büyük olanları bu sınırı geçmeyi başarıyor.
Geçtiğimiz sene 18 Aralık’ta, Rusya’nın doğu yakasında da tam olarak bu gerçekleşti. Bir asteroidin infilak etmesiyle Bering Denizi’nin üstünde devasa bir patlama meydana geldi. Bu patlamada meydana gelen güç, Hiroshima’nın yaklaşık olarak on katıydı.
Hiç kimse görmedi:
Aralık ayındaki patlama, tıpkı Şubat 2013’te Çelyabinsk’te olduğu üzere bir kentin yakınlarında gerçekleşti. Dünyanın uzak bir köşesinde meydana geldiği için üç aydan daha uzun bir mühlet boyunca dikkat edilmemişti. Ta ki 50. Ay ve Gezegensel Bilim Konferansı'nda detaylar ortaya çıkana kadar.
Peki, bu asteroid nereden gelmişti? Bunu her şey gerçekleştikten sonra anlamak epeyce güç.
Uzay çöplüğündeki risk:
Güneş Sistemi, gezegenlerin oluşumundan kalan malzemeler ile çevrili durumunda. Bunların büyük bir çoğunluğu Dünya’dan hayli uzaktaki Asteroid Kuşağı, Edgeworth Kuiper Jenerasyonu ve Oort Bulutu üzere sabit rezervuarlarda sıkışıp kalmış durumda.
Bu rezervuarlar, gezegenler ortası uzaya devamlı olarak nesneler sızdırıyorlar, yörüngelere taze çöpler enjekte ediyorlar. İç Güneş Sistemi, asteroid ve kuyruklu yıldızların tozlarından oluşan bir çöplükte yüzüyor.
Çöplüğün büyük bir kısmı hayli zararsız, 65 milyon yıl evvel dinozorların yok olmasına sebep olan devasa tesirler oluşturabilenler ise epeyce az.
2013 yılında Çelyabinsk’in üstünde patlayan 10 bin tonluk asteroid, 1.500 insanın yaralanmasına ve yaklaşık 7.000 binanın hasar almasına sebep olmuştu. Baht yapıtı bu kazada kimse hayatını kaybetmemişti.
Bu stil olayların ne sıklıkla gerçekleştiği şimdi kesin olarak bilinmiyor lakin 1908 yılında Tunguska’da meydana gelen ve 2.000 km2 alanı etkileyen devasa patlamaların her birkaç yüzyılda bir meydana geldiği kestirim ediliyor.
Bu hususta ne yapılabilir?
Böyle bir şey bulunduğunda, bu nesnenin yörüngesi belirlenmeli ve çarpışmanın muhtemel mı yoksa beklenen mi olduğunu görmek için gelecekteki rotası öngörülmeli. Hasebiyle bu üslup nesneler ne kadar uzun gözlemlenebilirse o kadar hakikat iddialarda bulunulabilir.
Ancak 2013’te Çelyabinsk’te ve geçen sene aralık ayında tekrar tekrar gördüğümüz üzere bu mevzuda şimdi çok fazla ilerleyebilmiş değiliz. Potansiyel olarak tehlikeli objelerin kataloğu gün geçtikçe büyüyor lakin bunların büyük bir çoğunluğu belirlenemiyor. Yani her an yeniden bu biçim ‘sürprizlerle’ karşılaşabiliriz.
Eğer ki birkaç gün içerisinde gerçekleşecek bir çarpışma tespit edilebilirse, çarpışmanın nerede ve ne vakit gerçekleşeceği konusunda çalışma yapılabilir. Bu türlü bir olay da birinci olarak 2008 yılında gökbilimcilerin, küçük bir asteroidi keşfetmesiyle gerçekleşmişti. Asteroid, Sudan’ın kuzeyi üzerinden Dünya’nın atmosferine girmeden 19 saat evvel tespit edilmişti.
Gökyüzünü aramak:
Bir objenin oluşturacağı tehdidi ölçmeden evvel bu nesnenin orada olduğunu bilmek gerekiyor. Lakin asteroidleri bulmak hayli sıkıntı.
Gökyüzünde yapılan araştırmalarda, yıldızların ardında hareket eden yıldız gibisi noktalar aranıyor. Büyük asteroidler daha çok güneş ışığı yansıtıyor ve böylelikle gökyüzünde daha parlak bir obje beliriyor.
Çelyabinsk ve Bering Denizi’nin üstünde gerçekleşen patlamalardaki asteroidler sırasıyla 20 metre ve 10 metre çapındaydı. Epeyce ufak olarak sınıflandırılabilecek olan bu nesneler fakat gezegenimize yaklaştığında belirlenebiliyor. Sonuç olarak bu biçim patlamalar birer istisna olmaktan çok birer kanun gibiler.
Neden asteroidleri saptıramıyoruz?
Kendimizi bu üslup nesnelerden müdafaanın bir yolu daha var. Hayabusa, Hayabusa 2 ve OSIRIS-REx üzere misyonlar, Dünya’ya yakın olan asteroidlere seyahat edilebileceğini, yüzeylerine inilebileceğini ve etrafında hareket edilebileceğini gösterdi.
Bu noktadan, yollarını saptıracak noktaya gelebilmek hayli kestirme sayılır lakin farklı bir biçimde asteroidleri saptırma fikri, asteroid madenciliği ihtimaliyle epeyce uyumlu. Yani bir asteroidden bir maden bulup çıkarmak için gereken teknoloji, asteroidin yörüngesini değiştirmek için de gerekiyor.
Henüz bu noktada olmasak da insanlık tarihinde birinci defa kendi yazgımızı kendimiz denetim etme imkanımız bulunuyor.
