Uluslararası Tabiat Muhafaza Birliği (IUCN), her bir tipi pahalandırmak için titizlikle hazırladığı kriterleri kullanarak biyolojik çeşitliliğin tükenme riski için dünya standartlarında bir rehber oluşturdu. Bu hazırlanan rehberde, toplam 105.732 çeşit en az tasa verici (yok olma riski yok yahut yok olma riski olmayan), kritik olarak tehlike altındaki (son derece yüksek bir yok olma riski) ve tükenmiş (bir cinsin son bireyi ölmüş) olarak sıralandı.
Bu Kırmızı Liste güncellemesi çok güzel haberler içermiyor. Toplam tehdit altındaki çeşitlerin sayısını 28.338 (toplam değerlendirilenlerin %27’si) olarak gösteren liste, 1500 yılından beridir kuşağı tükenen 873 tipi de ortaya çıkarıyor. Bu sayılar tükenme tehlikesi altındaki iddiası 1 milyon tıp hakkında düşündüğümüzde küçük görünüyor, lakin dünyadaki hayvanların, mantarların ve bitkilerin yalnızca %1’i resmen IUCN Kırmızı Listesinde değerlendirildi. Daha fazla çeşit değerlendirilmeye alınırsa, elbet ki tehdit altındaki tıp sayısı da artacaktır.
Listenin son güncellemesinde ise, dünyanın dört bir yanından 7.000’den fazla tıp bu Kırmızı Listeye eklendi. Bu cinslerin içerisinde yusufçuktan balığa kadar değişen 501 adet Avustralya tipi var. Bu listede yılan balığı, zayıf su ve ırmak idaresi, arazi kirliliği ve tekrarlayan kuraklık nedeniyle tehdit altında gösterilen cinslerden bir tanesi.
Bu liste güncellemesinde bilhassa kaygı verici olan birtakım eşsiz ve garip balıkların makûs durumu. Bilhassa kama balıkları ve dev gitar balıklarının kuşağı tehlike altında. Avustralya'dan Doğu Atlantik'e kadar değişen bu köpekbalığı gibisi balık cinslerinin jenerasyonu tükenme tehlikesi altındadır. Altı dev gitar balığı ve 10 kamalı balıktan dokuzunun tipi kritik olarak bedellendiriliyor.
Avustralya'da gergedan balığı popülasyonları nispeten güzel bir halde ilerlerken, bu durum daha geniş Hint, Pasifik ve birtakım durumlarda sık sık sömürüye maruz kaldıkları Doğu Atlantik bölgeleri için geçerli değildir. Gergedan balıklarının cinsinin tehlike altına girmesinin ana sebebi ise eti için avlanıyor olmasından kaynaklanıyor. Gergedan köpekbalıklarının etleri ekseriyetle lokal olarak yenir yahut alınıp satılır ve öbür köpekbalıkları ve kemikli balıklarla bir arada, tropik ülkelerde kıyı geçim kaynaklarının ve besin güvenliğinin değerli bir modülüdür. Yüzgeçleri ise epeyce bedelli olan gergedan köpekbalıklarının ‘beyaz yüzgeçleri’ kilogram başına yaklaşık 1000 dolara satılıyor.
Araştırmacılar, kuşağının gergedan balıklarından daha evvel tükenme ihtimali olan iki balık tipini de açıkladılar. Hint Takımadaları’ndan gelen kamalı balıklar 20 yıldan uzun bir müddettir yalnızca bir kere görülmüş durumda; o da Singapur balık pazarında meyyit bir formda. Düzmece köpekbalığı ise, Batı Afrika’daki Moritanya’da tek bir yerden biliniyor ve yakın vakitte hiç gözlemlenememiş. Büyük olasılıkla jenerasyonu tükenmiş olabilir zira küçük balıkçı teknelerinin sayısı 1950’lerde 125 iken, 2005’te yaklaşık 4.000 adet balıkçı teknesi var.
Bu yükselen balıkçılık düzeyi, birden fazla gergedan köpekbalığının bulunduğu Hint ve Batı Pasifik’in tropikal ülkelerini yansıtıyor. Bu balık cinslerinin korunması için yeni birtakım tedbirlerin alınması gerekiyor. Bu tedbirler ortasında: ulusal çeşitlerin korunması, habitat idaresi ve milletlerarası ticaret kısıtlamaları üzere önlemler bulunuyor. Bunlar elbette süratli ve kolay tahliller değil lakin hepsini tesirli bir formda uygulayabilirsek çeşitlerin tehlikeden çıkmasını kolaylaştırabiliriz.
