Bazen yeni şeyler öğrenmek ve yeni hobiler edinmek için çok geç olduğunu düşünürüz. Lakin bu birazcık da kendimizi kandırma biçimimizdir. Öğrenme alışkanlıklarının beyne tesiri üzerine yapılan son çalışmalarda, gerçekte de bu işin bir yaşı olmadığı kanıtlandı.
Normal kurallarda arıcılıkla hiç ilgilis olmayna Bob ve Jane isimli iki denek, son çalışmada değişik datalar sundular. Arıcılıkla ilgili kitaplar, blog yazıları ve araştırmalar okudular, YouTube görüntüleri izlediler. Öğrenmeleri gereken şeyler için kendilerine programlar hazırladılar. En nihayetinde diğerlerine yardım etmek için kendi arıcılık kümelerini oluşturdular. Üstelik Bob ve Jane, 20’lerinde 30’larında genç beşerler da değiller, 50’li yaşlarının sonlarındalar.
Her ikisi de ilerleyen yaşlarına karşın profesyonel arıcılar haline geldiler:
Bob ve Jane, bu mevzudaki ender örneklerden de sayılmazlar üstelik. Bir öteki kişi de Gerald Marzorati. Kendisi 50 yaşındayken tenis oynamayı öğrendi. Princeton’da tarih profesörü olan Nell Painter, emekli olduktan sonra fotoğraf alanında lisans ve yüksek lisans yaptı. Dünyanın en yaşlı beden geliştiricisi Ernestine Shepherd, 50 yaşında egzersizlerine başladı.
Peki yaşlanırken beyni genç tutmak için ne yapılmalı?
Uzmanlar da yaşlılıkta bilişsel düşüşten kaçınmanın en âlâ yolunun mental ve fizikî yetenekler olduğunu vurguluyor. Bilişsel olarak dinç kalmak için de yeni yetenekler edinmeye öncelik vermek yerine fizikî idmanlar, sağlıklı beslenme ve bulmaca çözme üzere aktiviteler öneriliyor.
2017’de AARP tarafından gerçekleştirilen bir araştırmaya nazaran, 40 yaş üstündeki yetişkinlerin %50’si haftalık olarak yeni şeyler öğrenmediklerini söylüyor. Buna bir şeyleri aramak için Google araştırması yapmak da dâhil. Pekala bu yaştaki yetişkinler neden yeni şeyler öğrenmeli?
İlk olarak, bağımsız olarak yaşayabilmek için insanların kendisini “güncellemesi” gerekiyor, zira yaşadığımız etraf daima olarak değişiyor. Bilhassa teknolojinin kendisini süratle yenilediğini düşünürsek, yaşlı insanların bir cep telefonunu kullanmayı öğrenmesi ya da tek başına internete girmeyi öğrenmesi epeyce kıymetli olduğunu söyleyebiliriz.
Yetişkinler, bilhassa yaşlı yetişkinler yeni şeyler öğrenme konusunda kendilerini dışlanmış hissedebiliyorlar. Kendilerine bu yenilikleri öğretebilecek öğretmenler bulamıyorlar. Journals of Gerontology, Series B: Psychological Sciences mecmuasında yayınlanan araştırmanın hipotezine nazaran, yaşlı yetişkinlerin teşvik edici bir ortamda yeni yetenekler edinmesi bilişselliklerinde artışı sağlıyor. Araştırmada 58 ile 86 yaş ortasındaki insanlara eşzamanlı olarak üç ile beş ders ortasında, benzeri yaş kümelerinin bulunduğu üç aylık kurslar teklif ediliyor.
Sunulan dersler ortasında İspanyolca, iPad kullanmayı öğrenme, fotoğrafçılık, fotoğraf ve müzik besteleme üzere dersler yer alıyor. İştirakçiler, ayrıyeten çalışmayı yapan takımla haftada bir saat, öğrenmenin önündeki pürüzler, bağımsız kalabilmek için yeni şeyler öğrenmenin kıymeti üzere bahisler hakkında dersler aldılar.
1,5 ayın sonunda derse giren iştirakçilerin bilişsel yeteneklerinde, orta yaş kümesi yetişkinlerinkine benzeri bir düzeyde artış gözlemlendi. Denetim kümesinde yani derslere katılmayan fakat topluluk üyeleri ortasında faal olanların bilişsel yeteneklerinde rastgele bir değişim gözlemlenmedi. Derslere iştirak, yaşlı yetişkinleri konfor bölgelerinden çıkardı ve onları, yeni zorluklar konusunda daha korkusuz hale getirdi.
