Bundan çok da uzun olmayan bir müddet evvel Mars, insanlık için büyük bir gizemken şu an kızıl gezegene keşif araçları gönderiliyor, gezegenin hava kestirimleri yapılıyor. Hatta Mars’a dair en bilinen şeylerden bir tanesi olan kum fırtınalarını da bu türlü öğrendik.
Bu fırtınalardan bir tanesi geçtiğimiz sene Mars’ta bulunan Opportunity aracının misyonunun sonlanmasına sebep olmuştu. Hasebiyle bu fırtınalar, hem Mars’a gerçekleştirilecek misyonlar için epey kıymetli hem de kızıl gezegeni anlamak için kıymetli.
Mars’ı anlamak ve keşfetmek için gönderilen uzay araçlarından bir tanesi de Avrupa Uzay Ajans’ının (ESA) Mars Express’i. 2004 yılından beri etkin olan bu araç, bilim insanlarının Mars’ın atmosferini, jeolojisini, yüzeyini ve daha birçok şeyi anlamasına yardımcı oluyor.
İşte ESA’nın bu aracı, 22 Mayıs ile 10 Haziran tarihleri ortasında sekiz adet kum fırtınası gözlemledi. Bu fırtınalardan bir tanesi, gezegenin kuzey enlemlerinde oluşup, ekvator bölgesine yanlışsız yayılıyordu. Bu fırtınaların ömürleri ekseriyetle kısa oluyor ve bir ile üç gün ortasında yayılarak yok oluyorlar.
İşte bu fırtınalar, gezegenin yörüngesinde bulunan Yüksek Çözünürlüklü Stereo Kamera (HRSC) ve Görsel Gözlemleme Kamerası (VMC) tarafından da kayda alınıyor. VMC, 29 Mayıs tarihinde 70 dakika boyunca çektiği fotoğraflarla kum fırtınalarından bir adedinin kaydını aldı. Üstteki GIF, buradan elde edilen fotoğraflarla oluşturuldu.
Aşağıdaki bulunan görseller de birebir fırtınaya ilişkin. Birkaç gün içerisinde oluşup Mars’ın ekvatoruna yanlışsız hareket eden bu fırtına, Mars Express’de bulunan HRSC tarafından yaklaşık 10 bin km’lik bir irtifada kaydedildi.
Aşağıdaki iki görsel Mars Express aracı ve NASA’nın Mars Reconnaissance aracının ortak çalışmasıyla ve MARCI (Mars Color Imager) yardımıyla oluşturuldu. Olympus Dağı ve Elysium Dağı’nda oluşan bu bulutlara orografik bulutlar ismi veriliyor. Fırtınalar harekete geçince hava ısınıyor ve orografik bulutlar dağılıyor.
En nihayetinde bu lokal ve bölgesel kum fırtınaları da yok oluyor. Kumlar, 20 ile 40 km irtifadaki atmosferin ince pus katmanına gerçek dağılıyor.
Eğer ki siz de Mars’a ve Mars’taki kum fırtınalarına meraklıysanız ESA’nın bu hareketlilikleri Mars Express aracındaki VMC’den aldığı görsellerle birlikte yayınladığı Twitter ve Flickr hesaplarını takip edebilirsiniz.
