Bilim insanları, bir ya da iki ‘dolanmış’ parçacığın uzakta olsalar bile quantum durumları sayesinde bağlı olmaları durumu olan Kuantum Dolanıklığını birinci kere fotoğrafladı ve bunu kamuoyu ile paylaştı. Glasgow Üniversitesindeki fizikçiler, görüntüledikleri fotoğrafı Scientific Advances mecmuasında yayınladılar.
Bilim dünyasında çığır açıcı niteliğe sahip fotoğrafta, fizikî durumları kısa bir mühlet için eş olan iki karma fotonun Bell dolaşıklığı ismi verilen güçlü bir kuantum dolaşıklığı cinsinde olduğu gözlemleniyor.
İşte tarihin birinci kuantum dolanıklık fotoğrafı:
Fotoğrafı oluşturmak için bilim insanları, ultraviyole lazeri ile bir beta baryum borat (BBO) kristalini birleştirdiler, bu da ortaya kuantum irtibatlı fotonları çıkardı. Akabinde bu dolaşık fotonlar akışı, daha sonra bir ışın ayırıcı ile birbirlerinden ayrıldı ve birinci foton, öbür fotonların fazını değiştiren objeler yoluyla gönderildi.
İki dolaşık ‘ikiz’ fotonun fotoğrafını çekebilmek için ultra hassas bir kamera kullanıldı ve bu da kuantum dolaşıklığın görüntülenebilmesini sağladı. Bilim insanları, bu öncü fotoğrafın “yepyeni bir kuantum görüntüleme tekniği” sınıfına yol açacağını söylüyor.
Kuantum dolanıklık nedir?
Dolanıklık teorisi, kainatta bulunan iki dolanık kesimin birbirlerine zıt formlarında hareketler sergilemesiyle ortaya çıkmış olan bir teoridir. “Kardeş” yahut “bağlı” diyebileceğimiz bu iki farklı parçacık, birbirlerinden ne kadar uzakta olurlarsa olsunlar, birisi saat istikametinde döndüğü sırada başkası saat tarafının zıddı tarafında döner. Einstein'in kağıt üzerindeki hesaplamalarla öne sürdüğü teori, birinci sefer Vienna Üniversitesi akademisyenleri tarafınan, 2016'da kanıtlanmıştır.
Kuantum dolanıklık neden bu kadar değerli? Neden Einstein tarafıdan “ürkütücü” olarak nitelendirildi?
Einstein, teoriye mevzu olan tesir olayını tanımlamak “ürkütücü” sözünü kullanmıştı. Bunun sebebi, kozmosun iki farklı ucundaki iki parçacık ortasında bile “kuantum dolanıklık” etkileşiminin gerçekleşme ihtimalidir. Yani tahminen de bir ışının kat etmek için milyarlarca yıl yol katetmesi gerektiği aralar ortasında, eş vakitli ve birbirine bağlı olarak “kuantum dolanıklık” hareketi gerçekleşebilir. Aksiyonun kanıtlanmış ve görüntülenmiş olması, bu nedenle kıymetlidir.
Ayrıca kuantum bilgisayarlar ile ilgili hazırladğımız görüntüyü aşağıdan izleyebilirsiniz:
