Dünya’nın Güneş etrafında dönmediğini, yani günlerin oluşmadığını hayal edelim. Böyle bir durumda vakti nasıl belirlerdik? Aslına bakarsanız vakit kavramı ile vaktin ölçümü tıpkı bahis başlığı altında yer almıyor. Buna, karanlık bir odada bekleyip vaktin aktığını bildiğiniz halde geçen mühletten haberdar olmamanız durumunu örnek gösterebiliriz.
Böyle bir durumda vakti hesaplamak için bir kaynak bulamazsanız, kendi döngülerinizle vakti hesaplamaya çalışabilirdiniz. Örnek olarak bayanların adet döngüsü ayları belirlerdi, karnınızın acıktığını hissettiğiniz her an ise gün içerisini üç kısma ayırabilirdiniz.
Teknolojik gelişmeler gelmeye devam ettikçe kum saatlerini uyku, açlık ve adet döngüleriyle eşleştirip bir standart elde edebilirdiniz. Hamilelik mühleti olan 9 ay ise bir yıl olarak görülürdü bu sayede insan yaşı hesaplanırdı. Yani insanların döngülerini bir ortalama haline getirip bir biyolojik takvim oluşturabilirdik.
Başka bir örnek verecek olursak, çobanlar arayı sigara ile ölçerler. Onlara ‘falanca yere ne kadar kaldı?’ diye sorduğunuzda ‘2 sigaralık mesafe’ diye bir karşılık alırsınız.
Tabii Dünya’nın dönmemesi durumunda şöyle bir sorun da ortaya çıkıyor: Güneş’in yalnızca bir tarafa ışığını tutması sebebiyle günler 24 saat olarak sabitlenemezdi. Yani Dünya’nın bir yerinde 1 gün 20 saat, öteki bir yerinde 1 gün 10 saat sürebilirdi.
Einstein, İzafiyet (Görelilik) Teorisi'nde uzay ve vaktin bir bütün olduğunu söylüyor. Birçok fizikçi, vakit kavramının termodinamiğin ikinci kanunuyla paralel olarak evrenimizde entropinin daima artması ile bağlantılı olduğunu savunur. Entropi, yani düzensizlik çoğaldıkça nesneler bozulur ve canlı hücreler fonksiyonlarını kaybeder. Bu değiştirilemez tertip de insanların kozmosta akıp giden bir şeyler olduğu fikrini düşünmelerine sebep olur. Lakin vakit denilen olay, nedensellik unsurunun işlemesinden ibarettir.
Sonuç olarak üstte bahsettiğimiz vakit ölçme metotlarından en mantıklısı, fizikî şeyler kullanılarak yapılan ölçümler, yani kum saatleri üzere görünüyor. Uyku-uyanıklık döngüsü, okula ne vakit gidip döneceğiniz, ne vakit işe gidip geleceğiniz üzere günlük aktiviteleri bu biçimde belirleyebilirdiniz, natürel biyolojik saatlerin de yardımıyla.
