Dünya’dan ortalama 20 milyar km uzakta olduğunuzu düşünün. Elbette tek korkunuz kirli çamaşırlarınızı ne yapacağınız olmaz fakat bir mühlet sonra orası hayat alanınız üzere olmaya başlar ve birtakım muhtaçlıklar hissedersiniz.
Birkaç günlüğüne tatile giderken bile eşyalarımızı bavula sığdırmakta zorluk çekeriz, bir de bunu aylarca uzay gemisinde ömrünü sürdüren astronotlara sorun. 6 ay süren bir seyahatte, pak bir çift iç çamaşırının yetmesi için yanlarında 540 çift iç çamaşırı götürmeleri, kirli hâlde saklamaları ya da kirlenenleri de yörüngeye fırlatmaları gerekirdi.
Astronotlar uzayda çamaşır problemini nasıl çözüyor?
Aslında uzay istasyonunda giysiler Dünya’da olduğu kadar çabuk kirlenmiyor. Astronotlar denetimli bir ortamda yaşıyorlar. Bu sebeple sıcaklık sabit ve rahat bir düzeyde kalıyor.
Ayrıca etraflarındaki her şey neredeyse ağırlıksız olduğundan Dünya yer çekimindeki üzere güçlü fizikî hareketler yapmıyorlar. Yeniden de astronotlar bedenlerinin körelmemesi için tertipli küçük antrenmanlar yapıyorlar. Tüm bunlara karşın elbette kıyafetleri bir mühlet sonra kirleniyor. Bu duruma bulunan tahliller aşağıda yer alan hususlardaki üzere:
Aynı çamaşırı uzun müddet giymek.
Astronotlardan alınan bilgilere nazaran, birebir iç çamaşırlarını yaklaşık olarak 1 hafta giyiyorlar. Hatta kimilerinin pantolon ve şort üzere kıyafetlerini 3 ay boyunca değiştirmedikleri oluyormuş.
Expedition Six Kumandanı Ken Bowersox’un dediğine nazaran, plastik bir torba kullanarak şortunu yıkamanın bir yolunu bile bulmuş.
Kayan bir yıldız üzere uzaya fırlatmak.
Rus Uzay Ajansı’nın aktardığına nazaran, mürettebatın uzayda bir müddet kalması için kâfi yiyecek, su ve öbür muhtaçlıkları karşılayacak gereçlere sahip olmaları gerekir. Bu gereçleri taşımak üzere insansız ilerleme gemileri de mürettebatla birlikte uzaya fırlatılır. Astronotların kirli çamaşırları da bu geminin içinde durabilir.
Kirli çamaşırlarla bitki yetiştirmek.
Bilim Subayı Pettit, istasyonda bulunan domates ve fesleğen tohumlarını denemeye ve yetiştirmeye karar verdiğinde bir sorunu vardı. Toprak olmadığı için bitkileri yetiştirmenin öteki bir yolunu bulması gerekiyordu. Pettit, Space Chronicles isimli kitabında şöyle yazdı:
“Ekme makinemi inşa etmek için global bir çekirdeğe muhtaçlık var. Eski bir iç çamaşırı işe yaradı. İstasyonda, iç çamaşırlarımızı tahminen her 3-4 günde bir değiştirmeye yetecek kadar gerecimiz var. Birkaç besin unsuru bulup eski bir iç çamaşırı bir küre formunda katlayın ve dikiş grubumuzdan iğne ve iplik kullanılarak birkaç uygun yerleştirilmiş dikişle yerinde tutun.”
Pettit, tohumların çimlenemeyecek kadar soğuk kalmasına neden olan bir sorunu çözdükten sonra, iç çamaşırı ve tuvalet kağıdından oluşan ekme makinesinde 2 gün içinde tohum filizlendirdi.
Bakterileri beslemek.
Bu şu anda nitekim bir seçenek değil lakin gelecekte olabilir. Mir İstasyonu şimdi yörüngedeyken, Rus bilim insanları istasyonda aylarca kirli iç çamaşırlarının saklanması meselesine yeni bir tahlil üzerinde çalışıyorlardı.
Bilim insanları, astronotun pamuklu ve kağıt iç çamaşırlarını sindirmek için bakterileri kullanacak bir sistem tasarlamaya başladılar. Araştırmacılar, bakteri iç çamaşırını yediğinde ortaya çıkan metan gazının uzay aracına güç sağlamak için kullanılabileceğini bile söyledi.
Hatta sistem, istasyondaki öteki birtakım atıklardan kurtulmak için de kullanılabilecek. Sistem Mir’de kullanım için hiçbir vakit tamamlanmamış olsa da (araştırmacılar yanlışsız bakteri kombinasyonunu bulmanın on yıl kadar sürebileceğini söylediler), gelecekte uzayda yaşayan insanlar için bir seçenek olabilir.
- Kaynaklar: NASA, BBC
